Standseilbahn

Een Standseilbahn of Kabelspoorweg, is een kabelbaan waarbij het vervoermiddel over een spoor middels een kabel in beweging wordt gezet. Een Standseilbahn wordt vaak gebruikt om een hoogteverschil te overwinnen. 

In de bergachtige gebieden rijden er dan 2 treintjes op het kabelspoor die met middels een kabel met elkaar verbonden zijn. De kabel loopt in het bergstation rond een kabelschijf. Het gewicht van de treintjes is ongeveer gelijk aan elkaar waardoor ze elkaar in evenwicht houden. Zodra de ene trein naar boven wordt getrokken wordt het andere treintje naar beneden gelaten. Vroeger werden er vaak 2 sporen gebruikt maar tegenwoordig zie je eigenlijk alleen nog maar kabelspoorwegen met 1 spoor. Omdat de treintjes elkaar in evenwicht houden komen ze elkaar halverwege de route tegen. Om de treintjes elkaar te kunnen laten passeren is in het midden van het trace het spoor verdubbeld. Zodoende kunnen de wagons elkaar passeren en vervolgens de route vervolgen op het enkele spoor.

Geschiedenis Standseilbahn

De oudste Standseilbahn is waarschijnlijk de kabelspoorweg die de Nonnberg verbindt met Festung Hohensalzburg in Salzburg. De eerste berichten over deze kabelspoorweg zijn in ieder geval terug te leiden tot 1460. Deze Standseilbahn werd gebruikt voor het vervoer van materialen.

De oudste kabelspoorweg die gebruikt werd voor personenverkeer is de in 1845 geopende Prospect Park Incline Railway bij de Niagarawatervallen in de VS. De eerste Standseilbahn voor personenverkeer in Europa werd geopend in 1862 in Lyon. Deze werd echter in 1967 gesloopt en vervangen door een straat. De oudste nog werkende Standseilbahn, de Budavári Sikló, vind je in Boedapest. 

In de begintijden maakten de kabelspoorwegen gebruik van waterkracht. Allebei de treinen waren voorzien van een watertank. De tank van de wagon in het bergstation werd met water gevuld, net zolang totdat deze zwaar genoeg was om de trein die beneden was omhoog te trekken. Omdat dit uiteraard niet erg praktisch was zijn de kabelspoorwegen allemaal omgebouwd naar een elektrische variant. In Fribourg, Zwitserland, is nog een Standseilbahn die rijdt op basis van waterkracht. Het gaat hier om de Fribourg – Neuveville Standseilbahn . De watertank in de wagon in het bergstation wordt gevuld met water en beneden laten ze het water weer weglopen.

Standseilbahn wagons

De treintjes die rijden op de verschillende kabelspoorwegen verschillen erg van elkaar qua afmetingen en capaciteit. De meeste worden gebruikt voor het vervoer van personen en hebben een capaciteit van ongeveer 24 personen. Uiteraard zijn er ook grotere en kleinere modellen. Voor de meeste treintjes geldt dat deze is opgedeeld in verschillende cabines. Een wagon is immers in de meeste gevallen niet gebouwd voor horizontaal vervoer maar voor vervoer op een berghelling. De cabines zitten schuin boven elkaar en het is niet mogelijk om van de ene cabine naar de andere te lopen. Je gaat op het station, welke dan ook op een helling gebouwd is, bij een poortje staan. Hier stap je in de cabine die bij het desbetreffende poortje stopt.

Naast de Standseilbahnen die gebruikt worden voor vervoer van beneden naar boven zijn er ook die gebruikt worden als echter trein op een spoor. Deze treintjes gaan over een horizontaal spoor en worden net zoals de variant voor bergvoervoer door een kabel aangetrokken. Een voorbeeld hiervan is Leitners Minimetro zoals de Pisamover in Pisa.

Unieke Standseilbahnen

Naast de standaard Standseilbahnen zijn er uiteraard ook wat unieke exemplaren te vinden. In onderstaand overzicht vind je enkele unieke banen.

Hungerburgbahn

De nieuwe Hungerburgbahn in Innsbruck, gebouwd in 2007 door de firma Leitner, is met recht een unieke kabelspoorweg. De Hungerburgbahn verbindt het centrum van Innsbruck met de wijk Hungerburg op 868 meter hoogte. Het unieke aan deze lijn is dat de trein als horizontale trein begint. De route tussen de eerste 2 stations functioneert de wagon echt als een trein. Na de brug over de Inn gaat het spoor de berg op. De cabines van de trein worden nu als het ware uit elkaar getrokken en de trein ziet er nu uit als de meeste kabelspoorwegtreintjes met cabines schuin boven elkaar. 

Het dalstation van de Hungerburgbahn in het centrum ligt op 575 meter hoogte en het bergstation op 868 meter hoogte. Tussen beide stations liggen nog 2 stations, Löwenhaus bij een brug over de Inn en de Alpenzoo. De baan heeft een totale lengte van 1843 meter waarover de trein iets meer dan 6 minuten doet. Beide treinen op de route hebben een capaciteit van 130 personen. 

Waar: Innsbruck – Tirol – Oostenrijk
Bouwjaar: 2007
Kabelbaanbouwer: Leitner

Standseilbahn Schwyz - Stoos

De Standseilbahn Schwyz – Stoos is de steilste kabelspoorweg ter wereld! De maximale stijging op het traject is maar liefst 110% ofwel 47 graden. De treinen bestaan beide uit 4 cabines met een maximale capaciteit van 34 personen per cabine. Omdat het traject varieert in steilheid bewegen de cabines mee zodat je te allen tijde horizontaal blijft zitten. Per uur kunnen er 1500 personen naar het dorp Stoos boven worden gebracht. De totale lengte van deze kabelspoorweg is 1740 meter en een ritje duurt ongeveer 7 minuten.

Waar: Stoos – Schwyz – Zwitserland
Bouwjaar: 2017
Kabelbaanbouwer: Doppelmayr – Garaventa

Mölltaler Gletscher Express

De Mölltaler Gletscher Express is met een totale lengte van 4827 meter de langste Standseilbahn ter wereld. Voor het uitzocht hoef je het ritje niet te doen want de complete rit begeef je je in een tunnel. Vanaf het dalstation op 1222 meter wordt je binnen 8 minuten naar het bergstation op 2234 meter gebracht. Hier boven op de Mölltaler Gletscher kun je heerlijk skiën, zelfs in de zomer. 

Waar: Flattach – Karinthië – Oostenrijk
Bouwjaar: 1996
Kabelbaanbouwer: Waagner Biro

Nerobergbahn

Een van de laatste Standseilbahnen die nog wordt aangedreven door waterkracht: de Nerobergbahn in Wiesbaden. De in 1888 gebouwde kabelspoorweg brengt je binnen 4 minuten van het dalstation op 157 meter naar het bergstation op 241 meter hoogte. De totale lengte van het traject is 438 meter. Omdat het een Standseilbahn is die nog op waterkracht werkt is een ritje beslist de moeite waard.

Waar: Wiesbaden – Hessen – Duitsland
Bouwjaar: 1888

Er zijn ongetwijfeld nog veel meer leuke en unieke Standseilbahen te vinden. Weet je een leuke Standseilbahn? Laat dan een bericht achter.