Bergundbahn Instagram Bergundbahn Facebook Bergundbahn Spotify

Korstmos in de Alpen

Korstmos in de Alpen – Bergundbahn.com

De interessante wereld van de korstmossen

De natuur in de alpen is prachtig en groots. Het uitzicht op de hoge bergen is een goede reden om de alpen te bezoeken. Je voelt je vaak klein in dat grootse landschap als je omringt bent door hoge rotsen, beken, bossen en bergmeren. Het is prachtig om te aanschouwen, maar wist je dat er ook kleine natuurwonderen in de Alpen te vinden zijn, die interessanter zijn dan je denkt? Dat je hier een aantal overlevingskunstenaars kunt vinden die de moeite waard zijn om eens van dichtbij te bekijken? Ik heb het hierbij niet over beestjes, maar over korstmossen! 

Korstmos is bijzonder

We zijn vaak geneigd er gewoon langs te lopen, maar korstmossen zijn zeer bijzonder. Het zijn wereldrecordhouders wat hoogte betreft! Ze zijn ontdekt op 7800 meter en kunnen misschien nog wel op grotere hoogtes gevonden worden. Dat kunnen we helaas niet controleren, aangezien de mens zelf beperkt is tot op welke hoogte wij kunnen overleven. 

Sommige kunnen zelfs bij temperaturen van -20°C nog genoeg fotosynthese uitvoeren en kunnen overleven op rotsen die in de zon kunnen opwarmen tot +80°C. De korstmossen die op grote hoogtes leven waar de UV straling hoog is, hebben zichzelf aangepast zodat ze zichzelf tegen deze straling kunnen beschermen en er zijn ook mossen die een samenwerking zijn aangegaan met bepaalde schimmels, om zichzelf te kunnen beschermen tegen de elementen. De schimmels vormen een beschermende laag over het mos en het mos produceert een zoete voedingsstof voor de schimmels. 

Soorten korstmossen

Er bestaan verschillende soorten korstmos, maar hier wil ik het hebben over de struikvormige, bladvormige en de korstvormige korstmossen. Alle drie zijn ze in de alpen te vinden. Je kunt ze herkennen aan de manier waarop ze groeien. Zo staat een struikvormige altijd een beetje overeind, of hij hangt omlaag. Het zijn net minuscule struikjes en boompjes. Ze groeien meestal op bomen, of op de grond tussen lage struiken. 

Bladmossen groeien graag op boomschors of stenen en blijven lager bij de grond. Het zijn een soort mos lapjes die zich door middel van rizomen op de ondergrond vasthechten. Ze hebben lobben die deels van de ondergrond loskomen.

Als laatste hebben we de grootste groep mossen; de korstvormige korstmossen. Drievierde van alle korstmossen wereldwijd, zijn korstvormige korstmossen. Ze groeien graag op plekken waar weinig voedingsstoffen voor andere planten te vinden zijn, zoals op stenen, rotsen en hekwerk. Ze hechten zich vast aan hun ondergrond en zijn niet te verwijderen, zonder ze kapot te maken. Vaak hebben ze mooie kleuren, zoals oranje, rood en geel wat het landschap waar ze in gedijen, een beetje fleuriger maakt. 

Mos op onmogelijke plekken

Vooral de korstvormige korstmossen kun je vinden op grote hoogtes. Ze leven boven de boomgrens en sommige zelfs alleen maar boven de sneeuwgrens. Dit betreft bijvoorbeeld het navelmos met de naam Umbilicaria Virginis die zijn naam dankt aan de plek waar die is gevonden: rond de top van de Jungfrau in Zwitserland. Sommige soorten groeien maar 0,1 mm per jaar! Je kunt je voorstellen dat ze daarom geen concurrentie kunnen gebruiken van andere, snel groeiende planten en dus kiezen ze voor plaatsen met weinig voedingsstoffen. Hier leven ze van met de lucht aangevoerde koolstofdioxide en water en natuurlijk van zonlicht. Meer hebben ze niet nodig. Alleen de prachtig roodoranje gekleurde Xanthoria Elegans heeft er een voorkeur bij; vogelpoep. Als je dit mos ziet, kun je ervan uitgaan dat het tevens een plek is waar vogels graag zitten om even uit te rusten en hun behoefte te doen. 

Op de plekken waar het veel waait en er dus weinig beschutting is, zijn ook korstmossen te vinden. Deze groeien tussen de lage begroeiing, die een beetje wind niet erg vindt. Twee bekende voorbeelden hiervan zijn het IJslands mos en het rendiermos. Die laatste is in de winter van levensbelang voor gemzen en steenbokken, maar het IJslands mos wordt ook door ons mensen gebruikt tegen verschillende kwalen. 

Landkaartmos

Fraaie verschijningen

Zoals je wel merkt zijn er zeer veel verschillende soorten korstmos te vinden, die het landschap op hun eigen manier een fraai uiterlijk geven. In de bossen geeft bijvoorbeeld baardmos, de bomen een grillig, maar tegelijk sprookjesachtig uiterlijk. Hogerop, waar juist vrijwel geen vegetatie te bekennen is en alles grauw en grijs lijkt, zorgen de korstvormige korstmossen voor een weelderig kleurenspel; rood, oranje, geel, groen, enzovoorts. Een eervolle vermelding gaat naar het Rhizocarpon Geographicum, oftewel het gewoon landkaartmos. Deze soort kan grote delen van stenen en rotsen beslaan en is te herkennen aan de heldergroene tot olijfgroene kleur, in combinatie met een donkere rand er omheen. 

Korstmos in de alpen

Overal waar de lucht zuiver is kun je korstmossen tegenkomen, wat verklaart waarom er zoveel in de alpen te vinden zijn. Ze hebben zich aangepast en zelfs gespecialiseerd om op grote hoogtes te kunnen overleven. Het is aan ons om op pad te gaan en deze wonderlijke organismen te ontdekken en te waarderen. Dus als je weer eens besluit om lekker de bergen in te trekken en te genieten van het prachtige uitzicht, kijk dan ook eens naar de korstmossen. Waarschijnlijk ontdek je er meer dan je ooit voor mogelijk hebt gehouden. 

Wil je meer lezen over overlevingskunstenaars in de Alpen? Kijk dan eens naar de steenbokken.